(Deze blog schreef ik 16 maart 2020. Enkele weken daarna besloot ik dat het voor mijn gezondheid beter is om naar Almere te verhuizen en door de drukte van het kopen en verkopen van mijn huis en herwinnen van wat energie, wordt dit verhaal nu pas een echt blog.)
Deze tijd van quarantaine doet me denken aan de drie weken die ik doorbracht in de vrouwengevangenis in de Havenstraat.
Als straf voor de bezetting van het maagdenhuis kregen we de keuze óf f200,- boete of 20 dagen gevangenis. Voor mij als student antropologie was de keuze gauw gemaakt. Alle bezetters zijn individueel in een tijdsspanne van enkele jaren veroordeeld en als zij niet betaalden werden zij verspreid over gevangenissen in heel Nederland. Pas een tiental jaren later kwam ik er achter dat al mijn vrienden/antropologen net als ik hadden gezeten.
Krantenfoto 1
Wat het meest beangstigend is van een opsluiting is, als je niet weet hoe lang het duurt. Maar in de Havenstraat wist ik dat ik na 20 dagen naar huis zou gaan. Als ik het niet vol zou houden kon ik zelfs betalen om vrij te komen.
Mijn medegevangenen zaten in voorarrest. Zij zaten daar dus met een heel ander perspectief dan ik .
Ik leefde enorm met ze mee, maar ik bleef me bewust, hoe bevoorrecht ik was vergeleken met hen. Zij wisten dat ik daar alleen maar zat om de boete uit te zitten voor iets dat met politiek te maken had. Maar toch waren alle vrouwen heel aardig voor mij. Ik was met mijn 20 jaar op de afdeling verreweg de jongste en riep waarschijnlijk moedergevoelens in hen op.
De vrouw in de cel naast mij had geprobeerd haar man te vergiftigen, maar had na haar daad gelijk een ambulance gebeld. Zij was eigenaar van een bloembollenbedrijf en had een verhouding met de tuinman. Een crime passionel in een uitzichtloze situatie.
Haar man had niet veel overgehouden van de vergiftiging, maar haar leven was verwoest. Behalve dat ze met mij haar zorgen kon delen, kon ik niets voor haar doen en toch was zij degene, die mij juist met alles hielp. Ze zat er al meer dan een maand toen ik kwam en bleef toen ik wegging.
Het moeilijkste vond ik dat ik als ex-gevangene na afloop geen contact mocht hebben met mijn voormalige medegevangenen. Met haar was ik echt bevriend geraakt. Enkele maanden later las ik in de krant dat er 7 jaar tegen haar geëist werd.
Niet alleen zij maar ook andere vrouwen verwenden mij.
In zware lange bruine capes werden we in een betralied luchthok gelucht. Eén keer per dag, tenzij het te hard regende. Aan alle kanten muur, behalve boven ons hoofd, wat lucht. In de grote bruine loden capes konden we makkelijk de papieren zakjes meenemen, waarin we ons weekrantsoen broodbeleg kregen. Er had tijdens het luchten vaak een ruilhandel plaats, dat we natuurlijk voor de aanwezige bewaaksters verborgen moesten houden. Ik had geen enkel probleem om mijn zakjes suiker te ruilen voor hagelslag of pindakaas. Maar ook kreeg ik wel eens een appel of mandarijn van iemand heimelijk toegestopt.
We zaten ieder apart in een cel. Het was niet echt de bedoeling dat we contact hadden. Als de aluminium pannetjes met eten door het luik werden geschoven, kon je een ander horen praten.
Er was een oude vrouw die dan altijd een scene schopte. Ze wist zelf ook wel dat het eten er niet beter op zou worden als zij het naar het hoofd van de bewaker smeet, maar wij genoten dan van een beetje reuring. Dat wist ze, denk ik, heel goed.
Ieder moest in haar cel overdag werken en als je boven de target kwam, kon je per week een paar gulden verdienen om extra broodbeleg of iets lekkers tussendoor te kopen.
De dames hadden een naaimachine op cel waarmee ze herenpyjama’s moesten naaien. Ik vond dat een vreemd soort straf, want dat versterkte enorm het gemis van echtgenoot of vriend. Er waren dames die er een aanleiding in zagen om er lekker gore grappen over te maken, als er een gelegenheid was om met elkaar te praten.
Het installeren van een machine deden ze niet voor drie weken, daarom kreeg ik grote zakken met gekleurde plastic onderdeeltjes in mijn cel, waarmee ik plastic bootjes in elkaar zette. Precies die boten die ik als kind aan het strand altijd zo mooi vond. Het was wel een gepruts, niet prettig aan mijn handen.
In principe moest ik alle dagen werken en omdat het maar om drie weken ging, kon ik geen bezoek ontvangen of iets van mezelf meenemen.
Maar door een slimme truc is het me gelukt om een hele stapel boeken te krijgen. Ik had een tentamen economie in die tijd en ik had geregeld dat ik dat schriftelijk vanuit de gevangenis kon doen. Daar had ik natuurlijk een hele stapel boeken voor nodig van Kropotkin tot Marx, al bestond het tentamen uit één heel dun boekje :”ontwikkelingseconomie”. Toen ik na 5 dagen mijn boeken ontving en ‘s avonds kon lezen, voelde deze lockdown bijna als vakantie.
Krantenfoto 2
Op zondagochtend gingen we naar de kerk. Niet omdat ieder zo gelovig was, maar dat was echt een uitstap. De mannen zaten beneden en wij vrouwen kwamen op het balkon. Dan vulde de kerk zich met zwoele sidderende lucht. Geloof maar dat we allemaal naar beneden keken in plaats van naar de priester op het altaar. Van sommige vrouwen zat hun vriend of echtgenoot beneden. Maar als je in dagen geen man ziet, kijk je je ogen uit.
Soms was het in het weekend feest!! Dan was een groep gillende tippelaarsters van straat geplukt. Deze zetten natuurlijk gelijk de boel op stelten. Ze waren als groep de meerderheid ten opzichte van de paar bewaaksters. Door de week mochten er slechts twee vrouwen bij de wasbakken en stonden twee dames in uniform er op toe te kijken, dat er geen stukje bloot zichtbaar was. Krantenfoto 3
Sommige vaak heel jonge meisjes gingen gelijk uitdagend bloot. Een parade van borsten en billen in het washok. Een lust voor het oog! Lol en vrolijkheid al om! Uiteindelijk keerde na een of twee uur de rust weer terug, maar toch we konden allemaal weer even tegen de stilte.
Voelde ik me nu vrij, toen ik met mijn boeken en spulletjes die ik drie weken terug had moeten afgeven, naar buiten mocht? Voor het slapen gaan, had ik liggen dromen over Waterland en leeuweriken in de duinen.
Toen de deur van de afdeling achter mij gesloten werd, voelde ik me vooral bedroefd dat ik van de vrouwen die ik had leren kennen nooit meer iets zou horen.
Op straat werd ik duizelig van de auto’s en die fietsen die draaiden op het Haarlemmermeercircuit. In een cel staat alles stil. Niet alleen de tijd, zodat plotseling wordt geklopt om te luchten of het eten door het luik schuift en je zelf bij moet houden welke dag het is en wat er gaat gebeuren. Maar vooral, en dat besefte ik later pas: er beweegt niets.
Toen begon het ook nog te sneeuwen. Een natte sneeuw, maar met echte vlokken van begin april. Het woei. De sneeuw schoof horizontaal over mijn beeld van de draaimolen van verkeer.
Ik hield me vast aan een lantarenpaal. Het duurde wel een kwartier voor mijn hersenen weer op orde waren en ik verdwaasd durfde over te steken naar de tramhalte.
In 2013 is de Havenstraat gebruikt als noodlocatie voor asielzoekers.
bron foto’s:
Krantenfoto’s zijn door mijn moeder bewaard, omdat ik er op sta.
De andere foto’s zijn uit het Stadsarchief
Laatste foto is uit het Parool
Roth, die uit zijn jeugd de pogroms op joden maar al te goed kende en het Fascisme op zag komen, vertrok uit Berlijn zodra Hitler in 1933 Rijkskanselier werd. Zijn boeken belandden op de brandstapel. Vanaf toen verbleef Roth in hotels vooral in Parijs of Marseille.
Inmiddels zijn er twee gebouwen met koopappartementen en worden er steeds meer sociale woningen verkocht.
In de rue de Sedaine wordt kleding gemaakt, verhandeld en verkocht.
een goedkopere, gerund door deze twee jongens.
de Praagse lente meer indruk op mij maakte. Maar omdat ook in Nederland na de bezettingen op de universiteiten Tilburg, Nijmegen en het Maagdenhuis in Amsterdam Parijs toch nog steeds als inspiratiebron werd genoemd, toog ik met een vriendin naar de viering van de herdenking 100 jaar Commune van Parijs. In mei 1971. We wilden met eigen ogen zien hoe de Fransen revolutie maakten.
foto’s thuisgekomen, hoewel mijn cameraatje steeds tevoren was gerepareerd. Ik was dus in de zevende hemel toen ik van mijn peetoom een yasica 500DE kreeg..
lifesteams van de gevechten, het kat en muis spel van de legers, de plunderingen en brandstichtingen in een tiental steden in Frankrijk. Die dag waren er in Bordeaux de meeste vernielingen en aanhoudingen ongeveer 200.
Vervolg op blog 41: Praag 21 augustus 1968
Na een barre tocht in een deux-chevauxtje, door meters hoge sneeuw al in Zuid-Duitsland kwamen we uiteindelijk na een nacht doorglibberen in Praag aan. Na een paar dagen hadden we nog steeds geen contact met de organisatie. We vreesden het ergste omdat veel studenten het land uit gevlucht waren. We kwamen Duitse deelnemers van het kamp Cernosice (zie blog 40) tegen en ontdekten dat Mirek en Katka nog in Praag waren.
En er stond inderdaad feest op stapel, de laatste daad van de Tsjechische SCI waarmee nog het beetje overgebleven geld werd uitgegeven.
Her en der stonden Russische tanks om de Tsjechen in te peperen dat Russen de baas waren. Het was ten strengste verboden Russische tanks te fotograferen, maar ik kon het 
De sfeer die winter was onder jongelui nog gedeeltelijk rebels. Er hingen cartoons over de Russen en de grappen waren niet van de lucht. We doen als brave soldaat Svejk werd me vaak gezegd. De Tsjechische romanfiguur Joseph Svejk volgde in de eerste wereldoorlog in de Pruisische leger de bevelen van zijn meerderen zo letterlijk op, dat hij daarmee het gezag ondermijnde.
Hij heeft een heel zwaar leven gehad. Zijn werk als jazztrompettist en muziekdocent was hij kwijt. Ook zijn vrouw, die vertaalster Tsjechisch-Nederlands was en een groot fan van Wolkers, had geen inkomen meer. Zij werden uit het huis, waar je vanuit de keuken zo in het park van het Hrad stapte, gezet. Hun straat is nu “het gouden straatje”waar toeristen uren in de rij staan. Met schoonmaakbaantjes hielden Mirek en Blanca zich in het leven totdat na een paar jaar bleek dat Blanca kanker had.
