Groepsfoto buitenlandse gasten Cernosice. Ikzelf: linksonder met poes.
Juni 1968 had ik al via een vriendin een kamer gehuurd in Amsterdam, maar ik kon daar pas half september terecht.
Daarom eerst op reis.
Mijn schriftelijke examen in april had ik totaal onvoldoende gemaakt en ik was met hoge koorts thuis gekomen. Ik lag een paar maanden als een vaatdoek geveld door Pfeiffer op bed. Er was geregeld dat ik in september examen kon doen, maar ik kwam tot ieders verbazing opdagen op het mondeling. Mijn vader achter mij aan met een stretcher onder zijn arm, voor het geval dat ik flauw zou vallen o.i.d. De wiskundeleraar was al een paar keer aan mijn bed geweest. Dus over exacte vakken geen zorgen. Door een vlotte babbel in zes verplichte talen kwam ik door het examen.
Twee weken later stond ik, zoals ik al maanden van plan was, langs de Utrechtse weg te liften naar Tsjecho-Slowakije.
Met Freek, een klasgenoot, die spontaan besloot mee te gaan
De zomer ervoor had ik zeven weken werkkampen van de SCI gedaan in Engeland. Service Civil International, was na de 2e wereldoorlog in Verdun opgericht met het idee dat als jongeren uit verschillende landen samen aan projecten voor de armsten of milieu werken, de wereldvrede misschien behouden kon worden. (zie ook blog 9, maart 2014). In die tijd gingen scholieren of studenten vaker in de vakantie naar kampen, christelijke kampen of met natuurvrienden. Het internationale van de SCI sprak mij aan. Tot mijn verbazing bestaat de SCI nog steeds.
Eerst ging ik naar een kamp in Sheffield. We brachten kinderen die woonden in verkrotte huizen, waar zwarte flarden aanhingen in straten waar ook de vervuilende fabrieken stonden, langs een groot klaverblad van snelwegen naar een heuvel met gras. Verder hoefden we niets te doen. De kinderen waren het gelukkigste als ze aan ons hingen en blij als ze een motje zagen.
Met Marián (links) en Bandu (rechts) ging ik van Sheffield naar Swansea. Krantenfoto: Maruch (links) en ikzelf (midden).
In Swansea probeerden we wanhopig boompjes in leven te houden in een maanlandschap, het resultaat van eeuwen industrie.
Marián links en Maruch tweede van links op de middelste foto in Swansea
Ik had in deze werkkampen veel Oost-Europeanen ontmoet, vooral veel Tsjechen en die wilden dat ik kwam logeren, dus ik kwam.
Inmiddels was er ook een Tsjechische tak van de SCI opgericht, dus zou ik ook in het eerste echte vrije werkkamp in de CSSR nieuwe Tsjechen ontmoeten.
Zodoende liftte ik kris kras enkele maanden door Tsjecho-Slowakije.
![2,]IMG_20180614_0005](https://mariabervoets.files.wordpress.com/2018/06/2img_20180614_0005.jpg?w=661&h=661&crop=1 "2,]IMG_20180614_0005")
Freek reisde de eerste weken met mij mee. En wij hadden een topvakantie!
Pas jaren later heb ik van mijn ouders gehoord, hoe angstig zij het vonden, dat ik naar achter het ijzeren gordijn ging. En de jaren er na ging ik steeds weer. Mijn vader schijnt doodsangsten te hebben doorstaan terwijl ik nog wel vanuit Tsjecho-Slowakije 18 briefkaarten naar huis heb gestuurd met kerken en kastelen er op.
Mijn moeder zei mij eens , toen ze al 97 was: “De oorlog was erg, maar nog erger vond ik het rode of gele gevaar: de gedachte dat alles nog eens kon gebeuren..”
Eerst in Bratislava op bezoek bij Marián.
Uitzicht vanuit de flat, waar Marián, die werkzaam was als architect, woonde met zijn ouders en broers en zussen. “Huizen” bewoond door zigeuners.
Maruch, haar moeder en broer met de kinderen van haar broer.
Daarna een weekje logeren op het platteland. Naar Maruch in een dorp bij Ceske Bedejovice.
Haar vader was natuurkundedocent aan de universiteit, maar verdiende een zakcentje extra met het kweken van bijenkoninginnen. Maruch vulde in de zomervakantie het gezinsinkomen aan, doordat ze razend snel bosbessen kon plukken in de omliggende bossen
Voortdurende reisden we met onze gastheren/dames ook naar Praag.
Ik viel daar natuurlijk in de Praagse Lente. Wat een feest!!
In 1946 verklaarde Winston Churchill dat er over Europa een ijzeren gordijn hing. Het Oostblok mocht doen wat het wilde. In de 20 jaren die volgden, werd Tjecho-slowakije onder Stalin volledig gesovjetiseerd. De partij-idiologie werd belangrijker dan het individu of gezin.
In Januari 1968 had de jonge Alexander Dubcek (47 jaar) het gewaagd om op het partijcongres politieke hervormingen voor te stellen. En tot ieders verbazing werd hij, waarschijnlijk omdat hij in Rusland bij de hoge partijtop had gestudeerd, verkozen tot secretaris van de partij, de hoogste functie. Hij ging gelijk aan de slag. Hij noemde zijn nieuwe beleid “Socialisme met een menselijk gezicht”: de partij moest democratischer , maar vooral de vrijheid van meningsuiting werd weer ingevoerd en de Tsjechen mochten vrij reizen naar het buitenland. Van de ene dag op de andere werd Praag dat in het verleden een hoofdstad van de Europese cultuur was, van een sombere sovjet staat een vrolijke vrije mondaine wereld. Kunstenaars en schrijvers speelden een belangrijke rol in de politieke discussie. De studentenonlusten uit Parijs sloegen gelijk over. Achter de statige sovjet 1-meiparade kwam spontaan een bonte stoet van studenten en omstanders, dansend en zingend en vrolijk vendelzwaaiend met grote vlaggen. Die zomer was er overal straattheater, mime 
en muziek op straat.
Maar ook in dorpen en kleinere steden gingen mensen de straat op om te discussiëren. Een man met een tas vol boodschappen klom op een houten bank en stelde het onderwijssysteem ter discussie en al gauw was er een groep omstanders met elkaar in debat.
Zo ging dat toen.
De lucht was vol van verandering.
Na een maand omzwervingen ging Freek naar huis en ik ging naar Werkkampen.
Zo kwam ik in Cernosice. Het eerste kamp dat de Tsjechische SCI had georganiseerd.
We gingen de tuin opknappen van een bejaardentehuis.
Vooral de hekken schilderen en de omheining repareren.
Rust in de tuin: een bejaarde met de onafscheidelijke mok melk jaagt op een schaapje.
Zowel voor ons, als voor de bejaarden zelf, was dit een nieuwe ervaring.
Onze werkmeester was 85, dus hij raadde ons aan niet al te hard te werken.
Ik zag met verbazing bejaarden van vier hoog er de hele ochtend over doen om de trappen af te schuifelen om vervolgen de hele middag te besteden met het naar boven klimmen met in de ene hand een mok melk en de andere hand een Tsjechische croissant.
Natuurlijk was er naast veel uitnodigingen in het dorp voor het drinken van pivo en wodka ook discussie binnen onze groep.
Discussie en ontspanning
De jonge Tsjechische studenten, allen rond de 20, waren unaniem optimistisch over de toekomst. Zij wisten de westerlingen te overtuigen, dat de Russen niet zouden durven komen en als ze kwamen, zouden ze de nieuwe revolutie niet kunnen breken. Unaniem op één persoon na: Mirek. Hij was een tien jaar ouder en muziekdocent en muzikant. Hij speelde onder andere trompet in de Tatranbar, een nachtclub ten behoeve van het opkomend toerisme.
Maar hij werd beschouwd als een goeiige oude mopperkont.
We overnachtten vlakbij de spoorbaan. Voor 18 cent gingen we regelmatig met de trein naar Praag.
Na het kamp had ik dus nog veel meer adressen van Tsjechische vrienden. En ik liftte met mijn nieuwe buitenlandse vriendinnen opgewekt door Tsjecho-Slowakije om kastelen en natuurschoon te bewonderen .
Was liften in Nederland een reismiddel dat voorb
ehouden was aan een kleine groep studenten, in Tsjecho-Slowakije was liften normaal vervoer. Alleen partijbonzen reden in een auto. Ook als je een koelkast of wasmachine had gekocht, ging je daarmee langs de kant van de weg staan.
Uiteindelijke reisde ik een week alleen en besloot vanuit het oosten terug naar Praag te gaan.
Ik had onder andere afgesproken met Katka, Ivo, Vladja en Mirek. Ieder wilde mij zijn of haar stukje Praag laten zien.
Ik ging naar een jeugdherberg die tijdelijk was ingericht in een school in het centrum.
En dook nietsvermoedend onder de dekens in een stapelbed op de bovenste verdieping.
(wordt vervolgd met “Praag 21 augustus 2018”
Dagboek Cernosice van Betsy
.
Ze ontmoetten elkaar in Tilburg. Mijn moeder had echt de droom om naar Amsterdam te gaan, waar haar oudste, 10 jaar oudere broer woonde die via het seminarie het middenstands-milieu was ontvlucht. Mijn moeder greep iedere kans aan om te werken. Liefst natuurlijk in Amsterdam. Geen werk betekende, dat ze thuis zat bij haar ouders in Bergen op Zoom. Zo heeft zij jaren onbetaald voor de klas gestaan. Het was crisis en er werden 10 stagiaires aan genomen, waarvan er één aan het eind van het jaar een aanstelling kreeg. Ook heeft zij een half jaar in een gezin met negen kinderen, wier moeder in het ziekenhuis lag, het huishouden gedaan. Voor een meisje van begin 20 was het geen geringe taak om negen kinderen aandacht te geven. Ze vond het een uitdaging dat er per dag maar één gulden te besteden was. Dat is haar later ook goed van pas gekomen toen wij in het gezin geen cent te makken hadden, terwijl ze ons het gevoel kon geven dat we rijk waren. Iets dat ik echt van haar heb geleerd en mijn dochter ook heeft meegekregen.
De foto’s hebben geen verband met het verhaal. Ik heb ze erbij geplaatst om te laten zien dat Wittenburg een fijne multicultibuurt is.
Hoezo? In dat gezin doen alle kinderen het toch juist heel goed? . “Ze kunnen niet ophouden met lez
#
terug dat het al lente werd, maar is nu tot bezinning gekomen. Geen krijsende meeuwen die eindeloos zeilen, geen overvliegende ganzen of andere trekvogels.
Ik zie geen licht aan bij het huis waar altijd als enige de hele nacht het licht brandt. Een gezin met zoons, die hier opgegroeid zijn, maar waar nog steeds niemand contact mee krijgt. De laatste dagen hadden zij een rode kaars branden voor het slaapkamerraam.
Met al die lichten aan lijkt het al na 7.00 uur, maar het is nog vóór 3 uur.
.
