1934: kinderbewaarplaats, plantagmiddenlaan 31
Na de dood van mijn moeder blader ik door een fotoboekje.
Ik wist van het bestaan, maar heb er nooit samen met mijn moeder ingekeken. Heel jammer achteraf. Maar ja, moeder was al oud en ik riep: ”Kom ma, je moet in de rolstoel”. Haar laatste levensjaren was ik waarschijnlijk de enige die haar mee naar buiten nam. Ondanks het gemopper vooraf, want ik moest haar dan helpen helemaal netjes aan te kleden, genoot ze daar zo van! Alleen al de wind langs haar wangen! Even naar de fuutjes in de Mark kijken en dan asperges eten op het Ginneken. Je kon haar geen groter plezier doen. En vooral met uitzicht op spelende kinderen. Want kinderen, dat is altijd moeders passie geweest. Zo heerlijk om haar verbaasde en geamuseerde commentaar te horen over hoe kinderen zich nu gedragen.
Doorslag van een lijstje van werkzaamheden t.b.v een sollicitatie of examen?
Het fotoboekje staat dan ook vol met kinderen. Waarschijnlijk stages of werk dat ze gedaan heeft in die jaren. Zowel mijn vader als mijn moeder kwamen uit een middenstandsgezin, dat zich in één generatie aardig omhoog had gewerkt. Maar allebei kozen ze niet voor de rol die daarbij hoorde. Zij wilden studeren. Mijn grootmoeder vond examen doen slecht voor de gezondheid. Vanwege de examenstress was dat zowel voor de meiden als de jongens verboden. Mijn moeder ging daarom zonder dat haar ouders het wisten met de trein van Bergen Op Zoom naar Breda om Mulo-examen te doen. Zij wilde naar de Katholieke School voor Maatschappelijk Werk die net was opgericht in Sittard. En dat deed ze, zien we in het fotoboekje.
Mijn vader kon gaan studeren toen de zaak van zijn vader failliet ging.
Ze ontmoetten elkaar in Tilburg. Mijn moeder had echt de droom om naar Amsterdam te gaan, waar haar oudste, 10 jaar oudere broer woonde die via het seminarie het middenstands-milieu was ontvlucht. Mijn moeder greep iedere kans aan om te werken. Liefst natuurlijk in Amsterdam. Geen werk betekende, dat ze thuis zat bij haar ouders in Bergen op Zoom. Zo heeft zij jaren onbetaald voor de klas gestaan. Het was crisis en er werden 10 stagiaires aan genomen, waarvan er één aan het eind van het jaar een aanstelling kreeg. Ook heeft zij een half jaar in een gezin met negen kinderen, wier moeder in het ziekenhuis lag, het huishouden gedaan. Voor een meisje van begin 20 was het geen geringe taak om negen kinderen aandacht te geven. Ze vond het een uitdaging dat er per dag maar één gulden te besteden was. Dat is haar later ook goed van pas gekomen toen wij in het gezin geen cent te makken hadden, terwijl ze ons het gevoel kon geven dat we rijk waren. Iets dat ik echt van haar heb geleerd en mijn dochter ook heeft meegekregen.
Op een terras aan de Ginnekenmarkt vertelde moeder graag over de Jodencreche, formeel: Kinderbewaarplaats, plantagemiddenlaan 31 te Amsterdam. Het was daar zo modern! Zo veel fijner dan bij die “achterlijke” nonnen! Ze hadden daar zelfs kinder-wctjes. En hoe vrij ze met de kinderen omgingen…
Mijn moeder vertelde ook dat ze ’s morgens kinderen binnen kregen van joodse stellen die voor het antisemitisme uit Frankrijk gevlucht waren. Zo’n kindje heette dan Joël de la Croix en werd ’s avonds aan een Amsterdams gezin meegegeven als Joeltje Braasems. Dit was in 1934. Op mijn moeder als 21 jarige maakte dit diepe indruk. Dat je je kind achterliet bij vreemden omdat je op de vlucht was. Dit in goed vertrouwen, in de hoop dat als je veilig in het buitenland zat, je kind hoe dan ook weer veilig bij je zou komen.
Er staan in het boekje foto’s met haar vriendinnen, maar ook veel foto’s met groepen kinderen. Ik ga proberen te achterhalen wat het voorstelt. Ik zie nette jongetjes met petjes op. Waarschijnlijk voetballertjes uit Floradorp. Hier wil ik om dat het begin mei is, de foto’s van kampers er uit halen. Waarschijnlijk is ook een gedeelte van deze kinderen in de Duitse kampen omgekomen.
Hierboven staat Kamp 1933 en er onder Communiekinderen.
Ik vermoed omdat het St Willibrord in Brabant is. Toen mijn moeder 97 jaar was, bood zich een hulp aan uit St. Willibrord. Mijn moeder zei toen: “Ik heb heel vroeger, toen ik nog jong was, maar ook later als maatschappelijk werker gewerkt voor mensen uit dat kamp. Maar met die mensen kan ik niet omgaan. Deze meid wilde ook gelijk dat ik haar broer voor klussen zou nemen. Ik wil ze daar wel helpen, maar niet in huis hebben.”
Een 10-tal bladzijden verder kom ik portretjes tegen van “Walda” en “Tobi”.
Over zigeunerkinderen sprak mijn moeder altijd vol lof en liefde. Ze waren zo knap. Mooi om te zien en vooral getalenteerd.
Boven de bladzijde naast de portretjes staat weer “Kamp” Maar ik vermoed dat dit het zigeunerkamp is, omdat de foto’s veel persoonlijker zijn, dan de foto’s van de andere bladzijde “Kamp”. Weet iemand waar dit is?
Mijn moeder wilde natuurlijk ook dolgraag zelf kinderen. Toen zij mijn vader ontmoette en smoor verliefd werd, wilde ze zo snel mogelijk trouwen. Maar mijn vader vond de tijd niet geschikt. Er was crisis en opkomend fascisme in Duitsland; er kon wel een wereldoorlog uitbreken….
Na bijna 8 jaar verloving trouwden mijn ouders op 16 juni 1941. Zo kwam mijn moeder in Amsterdam te wonen in plaats van daar steeds te bivakkeren. Maar het betekende wel dat het bijna 25 jaar zou duren voor zij als getrouwde vrouw weer echt in haar beroep zou werken. Als je trouwde, wist je toen, dat je nergens meer een baan zou kunnen krijgen. In Amsterdam heeft ze, voor zover oorlog en hongerwinter dit toelieten, nog enig vrijwilligerswerk gedaan totdat mijn ouders moesten onderduiken in 1944 .
Met dit boekje en de foto’s ben ik langs alle organisaties geweest, die zich bezighouden met foto’s van Joodse kinderen van voor de oorlog, maar er was geen belangstelling voor. Daarom publiceer ik ze op deze wijze. Als er nabestaanden zijn die ik blij kan maken met een iets betere afdruk, neem dan contact met mij op.
(zie voor verhalen van moeder over en voor de oorlog ook blog 33 en 36)
De foto’s hebben geen verband met het verhaal. Ik heb ze erbij geplaatst om te laten zien dat Wittenburg een fijne multicultibuurt is.
Hoezo? In dat gezin doen alle kinderen het toch juist heel goed? . “Ze kunnen niet ophouden met lez
#
terug dat het al lente werd, maar is nu tot bezinning gekomen. Geen krijsende meeuwen die eindeloos zeilen, geen overvliegende ganzen of andere trekvogels.
Ik zie geen licht aan bij het huis waar altijd als enige de hele nacht het licht brandt. Een gezin met zoons, die hier opgegroeid zijn, maar waar nog steeds niemand contact mee krijgt. De laatste dagen hadden zij een rode kaars branden voor het slaapkamerraam.
Met al die lichten aan lijkt het al na 7.00 uur, maar het is nog vóór 3 uur.
.
